Als iemand overlijdt zonder een testament, bepaalt de wet wie de erfgenamen zijn. Dit wordt het wettelijk erfrecht genoemd. In Nederland is dit geregeld in het Burgerlijk Wetboek. Maar hoe werkt dit precies? En wie krijgt wat? Het ontbreken van een testament kan soms tot onverwachte situaties leiden. Daarom is het belangrijk om te begrijpen hoe de wet jouw nalatenschap verdeelt en welke stappen je kunt nemen om ervoor te zorgen dat jouw wensen worden gerespecteerd.
De wet verdeelt erfgenamen in vier groepen:
- Echtgenoot en kinderen: Als de overledene een partner en/of kinderen heeft, erven zij als eerste. De langstlevende partner krijgt het vruchtgebruik van de erfenis, terwijl de kinderen hun erfdeel pas ontvangen na het overlijden van de langstlevende. Dit betekent dat zij een vordering krijgen op de langstlevende ouder, maar deze pas kunnen opeisen wanneer die ook overlijdt. Dit is bedoeld om de achterblijvende partner financiële zekerheid te geven.
- Ouders, broers en zussen: Zijn er geen partner of kinderen? Dan erven de ouders, broers en zussen van de overledene. De ouders ontvangen elk minimaal een kwart van de erfenis. De rest wordt verdeeld onder de broers en zussen. Dit kan leiden tot ingewikkelde verdelingen, vooral als er sprake is van halfbroers of halfzussen.
- Grootouders: Als de eerste twee groepen ontbreken, erven de grootouders. In de praktijk komt dit niet vaak voor, maar het is goed om te weten dat ook zij een rol spelen in het erfrecht.
- Overgrootouders en verdere familie: Wanneer ook de grootouders er niet meer zijn, komt de erfenis bij verdere familie terecht. Dit kan bijvoorbeeld neven en nichten betreffen.
Als er geen familieleden zijn die erven volgens de wet, dan vervalt de erfenis aan de Nederlandse Staat. Dit kan voorkomen worden door een testament op te stellen en zelf erfgenamen aan te wijzen. Het gebeurt regelmatig dat mensen liever vrienden, goede doelen of andere instellingen als erfgenaam aanwijzen in plaats van verre familieleden die ze nauwelijks kennen. Een testament geeft die vrijheid.
Een ander belangrijk aspect van erfrecht is de erfbelasting. De Belastingdienst heft belasting over nalatenschappen, afhankelijk van de relatie tussen de overledene en de erfgenamen. Hoe dichter de verwantschap, hoe lager het tarief. Partners en kinderen betalen bijvoorbeeld minder belasting dan broers, zussen of vrienden. De hoogte van de erfbelasting kan dus een grote rol spelen bij het bepalen van wie je als erfgenaam aanwijst.
Hoewel het wettelijke erfrecht goed geregeld is, sluit het niet altijd aan bij persoonlijke wensen. Denk bijvoorbeeld aan:
- Het onterven van een familielid: Wil je voorkomen dat een bepaald familielid aanspraak maakt op je nalatenschap? Dan moet je dit expliciet in een testament vastleggen. Houd er rekening mee dat kinderen altijd recht hebben op hun legitieme portie, een deel van de erfenis waar ze niet omheen kunnen.
- Het benoemen van een specifieke erfgenaam: Je kunt in een testament bepalen wie jouw bezittingen erft. Dit kan een familielid zijn, maar ook een vriend of een goed doel.
- Het regelen van de zorg voor een minderjarig kind: Als je kinderen hebt die nog geen 18 zijn, kun je in een testament een voogd aanwijzen. Dit voorkomt dat de rechter iemand aanwijst die niet jouw voorkeur had.
- Het vermijden van familieruzies: Een duidelijke verdeling van de nalatenschap in een testament kan conflicten tussen nabestaanden voorkomen. Familieruzies over erfenissen komen vaker voor dan je denkt, en een goed testament kan dit helpen voorkomen.
Een erfrecht advocaat in Groningen kan je helpen bij het opstellen van een testament en het voorkomen van mogelijke conflicten. Door professionele begeleiding weet je zeker dat jouw testament juridisch waterdicht is en dat jouw wensen precies worden uitgevoerd zoals jij dat wilt.
Veel mensen stellen op een bepaald moment in hun leven een testament op, maar vergeten dit na verloop van tijd te herzien. Situaties veranderen: relaties eindigen, kinderen worden geboren, of financiële omstandigheden veranderen. Het is daarom verstandig om periodiek je testament te laten controleren en waar nodig te laten aanpassen. Dit kan veel problemen voorkomen voor je nabestaanden.
Zonder testament bepaalt de wet wie jouw erfgenamen zijn. Wil je zelf invloed hebben op je nalatenschap? Dan is het verstandig om een testament op te stellen. Hierdoor kun je onduidelijkheden en conflicten voorkomen. Daarnaast kan een goed testament helpen om de erfbelasting te optimaliseren, zodat jouw erfgenamen niet onnodig veel belasting betalen. Wil je hier meer over weten? Neem dan contact op met een erfrecht advocaat in Groningen om je wensen en mogelijkheden te bespreken.
